Vogelziektes

[RobKlaasen]

Het Geel (Trichomoniasis)

Tot één van de ziekten die het meest wijdverspreid in onze duivenpopulatie
voorkomt en waar waarschijnlijk iedereen wel eens mee te maken heeft gehad,
kunnen we zeker Trichomoniasis rekenen. Deze ziekte, in de volksmond beter
bekent als ‘Het Geel’, kent twee verschijningsvormen: namelijk de ‘keelvorm’
en de ‘navelvorm’, respectievelijk ‘Het Geel’ en ‘Het Steen’.
De ziekte kan ook verder doordringen tot in de inwendige organen zoals de
lever. Als dat gebeurt, is de duif meestal niet meer te redden.

Oorzaak
De ziekteverschijnselen worden veroorzaakt door een protozo, genaamd ‘Trichomonas gallinae’.
Protozoën zijn ééncellige diertjes die onder een lichtmicroscoop met een honderdvoudige vergroting
goed zijn te zien. De diagnose ‘Het Geel’
kan dan ook vrij eenvoudig worden gesteld op basis van een keeluitstrijkje.
Dit uitstrijkje wordt gemaakt door met een natte wattenstick over het
keel- of kropslijmvlies van een duif te strijken en het vocht uit te smeren op een glasplaatje.
Meteen lichtmicroscoop zijn deze ééncellige diertjes dan goed te zien.
Echter óók bij gezonde duiven zullen we deze ronddraaiende
micro-organismen in het keeluitstrijkje kunnen aantreffen. M.a.w. een ‘positief uitstrijkje’
(wanneer ze dus wel aanwezig zijn) wil nog niet zeggen dat de duif ook lijdende is aan ‘Het Geel’!

Voorkomen
Trichomonas gallinae komt wereldwijd voor en niet alleen bij duiven (Columba livia).
Ook bij de oorspronkelijke duivensoorten en wilde duivensoorten
(houtduif, tortelduif etc.) komen deze eencellige diertjes regelmatig voor.
Daarnaast is bekend dat vele andere vogels, zoals hoenders, eenden, maar
ook roofvogels, kraaien, meeuwen en zelfs spreeuwen, zwaluwen en nog veel meer vogels drager
kunnen zijn van deze parasiet. Het is dan ook een
illusie om te denken dat de ziekte ‘Het Geel’ bij
onze duiven uit te roeien is! klopt dus niet.

[RobKlaasen]

Botulisme
Kan gevaarlijk zijn voor mensen hangd van type Botulisme af


Botulisme is een vorm van voedselvergiftiging die vooral in de zomer slachtoffers maakt onder watervogels. De bacterie Clostridium botulinum produceert de gifstof botuline. Dat gif verlamt de spieren en de vogels stikken of verdrinken.

Er komen zeven verschillende typen botulisme voor: A t/m G. Bij sterfte onder watervogels gaat het meestal om type C. Hoewel type C niet gevaarlijk is voor de mens, moet men zieke en/of dode dieren direct bij het waterschap melden. Het waterschap of de gemeente verwijdert de dode dieren snel en vakkundig. De gemeente laat onderzoeken om welk type het gaat.

Elke dode vogel is een bron van besmetting voor zijn omgeving en moet daarom snel worden opgeruimd. De bacterie kan zich alleen in giftige dode dieren vermeerderen. Het oppervlaktewater is niet giftig. Het botulisme verspreidt zich doordat dieren kadaverresten binnenkrijgen met hoge concentraties gif. Deze dieren gaan dood door het gif en vormen weer een nieuwe bron voor botulisme.

Het is mogelijk dat zich in dode dieren gif vormt waarvoor mensen wèl gevoelig zijn, bijvoorbeeld door de bacterietypen B en E. Dan bestaat er een mogelijk wel gevaar voor de volksgezondheid, Raak dode dieren daarom niet aan en vermijd contact met het water. Houdt uw huisdieren ook uit de buurt van met botulisme besmet water.

Hoe ziet een zieke watervogel eruit?
Door botulisme getroffen vogels zijn traag, kunnen niet of maar kleine stukjes vliegen en kunnen moeilijk lopen. Ze zwemmen met gestrekte hals, laten de kop in het water hangen omdat de nekspieren verslapt zijn. De vogels liggen diep in het water en hebben afhangende vleugels. Ze kunnen geen geluid meer voortbrengen. De vogels gaan dood doordat ze verdrinken of hun ademhalingsspieren verlamd raken. Het dier raakt bewusteloos en stikt. Dode vogels hebben vaak gestrekte poten, een gedraaide hals, afhangende vleugels en slijm in de snavel. Zieke vogels kunnen in een vogelopvangcentrum worden behandeld en overleven dan vaak.

Hoe ontstaat botulisme?
Botulisme wordt veroorzaakt door het gif botulinum. De bacterie Clostridium botulinum maakt dit gif aan tijdens de groei. De ideale omstandigheden daarvoor zijn temperaturen boven de twintig graden Celsius en een eiwitrijke omgeving. Kadavers, die in het water liggen, zijn een ideale voedingsbodem voor de bacterie. De bacterie is op veel plaatsen aanwezig. Daar is weinig aan te doen. Het waterschap probeert wel de omstandigheden voor de bacterie te verslechteren.

In ongunstige omstandigheden (droge omgeving, bij lagere temperaturen, zelfs tot beneden het vriespunt en bij hoge temperaturen), overleeft de bacterie in de vorm van sporen. Die zitten in de bovenste laag slib op de waterbodem en zijn niet te bestrijden. Sporen kunnen barre omstandigheden overleven. Wanneer de leefomstandigheden weer gunstig worden, groeit de spore weer uit tot een bacterie.

Kunnen mensen ook ziek worden?
Botulisme bij mensen is zeer zeldzaam. De symptomen in eerste instantie zijn: misselijkheid, overgeven, moeheid, duizeligheid, droge mond en buikklachten. Daarna dubbel of wazig zien, slecht verdragen van licht, moeite met spreken en slappe arm- en beenspieren. Waarschuw een huisarts, als u deze symptomen waarneemt. Het genezingsproces bij mensen duurt erg lang.

Het is mogelijk dat zich in dode dieren gif vormt waarvoor mensen wèl gevoelig zijn, bijvoorbeeld door de bacterietypen B en E. Dan bestaat er een mogelijk wel gevaar voor de volksgezondheid. Raak dode dieren daarom niet aan en vermijd contact met het water. Houdt uw huisdieren ook uit de buurt van met botulisme besmet water.

Als botulisme bij mensen voorkomt, ligt de bron van de voedselvergiftiging niet in het water maar heeft de bacterie in besmet eten gezeten. Overal in het leefmilieu komen botulismebacteriën voor, vooral in de bodem.
De bacterie van het type C is voor de mens onschadelijk. Maar in dode vogels kan wel gif worden gevormd waarvoor de mens wel gevoelig is. Gezonde honden zijn nauwelijks gevoelig voor botulisme. Als een hond een maagbeschadiging heeft, bestaat de kans op besmetting. De ziekte kan ook bij runderen of paarden optreden.
agnes

[RobKlaasen]

Draainek bij vogels (scheve kopziekte)

De medische naam hiervoor is TORTICOLLIS. Deze naam wordt gebruikt voor de symptomen van draainek welke door verschillende aandoeningen ontstaan kunnen zijn. De vogel houdt voortdurend het kopje schuin, draait rondjes en duikelt soms over de kop. Het wordt vaak erger wanneer je hem observeert. Dat maakt hem duidelijk nerveus. Het evenwicht van de vogel is verstoord door een kramp van de spieren van de cervicale wervelkolom. Dit zijn symptomen van draainek.
.

Er kunnen meerdere oorzaken zijn van draainek.
De vogel kan een trauma, zoals een hersenschudding of een hersenbeschadiging hebben opgelopen. Meestal doordat hij door een paniekreactie ergens tegenaan is gevlogen. Handel als boven omschreven en laat de vogel met rust. Na een paar dagen kan hij al redelijk opgeknapt zijn. Behandelen met antibiotica is niet nodig. Het versnelt het herstel niet.

De hieronder beschreven oorzaken van Torticollis zijn allen besmettelijk voor andere vogels.
Een bacteriële besmetting door streptokokken. Deze zijn in de meeste gevallen met een ontlasting onderzoek te vinden. In dat geval kan het antibioticum Amoxyline helpen.

Een parasitaire besmetting door Toxoplasmose gondii, een protazoa (eencellig). Een groot aantal dieren kunnen als gastheer fungeren en een breed scala van klinische aandoeningen ontwikkelen, waaronder Torticollis. Deze Toxoplasmose gondii moet niet worden verward met A-Toxoplasmose/dikke leverziekte, welke in de witte bloedcellen terecht komt. Hierdoor krijgt een vogel geen evenwichtproblemen. Dat wordt wel veel beweerd, maar is niet juist. Dit is te behandelen met zwavel antibiotica (Sulfonamiden).

PHV- 3 virus, ( Paramixovirus). Dit virus veroorzaakt niet alleen aantasting van het zenuwstelsel met draainek verschijnselen, evenwicht stoornissen en verlammingen, maar tast ook de vertering aan. Oorzaak is een aantasting van de pancreas. Besmette vogels zijn vaak (niet altijd), te herkennen aan de kleur en volume van de ontlasting. Deze varieert van stopverf/kleiachtig lichtgeel en wit. Soms zijn vogels met een goede weerstand besmet zonder ziek te worden, en is het ook niet aan de ontlasting te zien.
Door stress en verminderde weerstand kan de ziekte zich openbaren. Dit kan verstrekkende gevolgen hebben omdat er (nog) geen medicijnen zijn voor deze ziekte. Bij onderzoek van vogels met Torticollis veroorzaakt door een virus, is dit het meest voorkomend.

PHV -1 virus, (Paramixovirus) ook wel NEW CASTLE DISEAS of PSEUDO VOGELPEST genoemd. Kippen, Kalkoenen, Kwartels, Struisvogels, Kanaries en Kromsnavels zijn gevoelig voor dit virus. Eenden en Ganzen kunnen het virus bij zich dragen en uitscheiden waarbij deze niet altijd ziek worden. Draainek bij Duiven wordt door een ander PHV-1 virus veroorzaakt dan het PHV-1 virus dat New Castle Diseas veroorzaakt. De ziekte laat vele symptomen zien waaronder o.a. trillende kop, verlamde vleugels en poten. Voor dit virus is een entstof verkrijgbaar voor Hoenders en een andere entstof voor Duiven. Beroepsmatig gehouden Hoenders, Duiven die meedoen aan vluchten, en Hoenderachtigen die meedoen aan tentoonstellingen moeten verplicht worden geënt.

[RobKlaasen]

Legnood

Van legnood is sprake als de vrouwelijke vogel haar ei niet kan leggen. Ingeval van legnood verlaat de pop het nest en gaat met opgezette veren op de bodem zitten. Legnood treedt op bij te jonge popjes en bij popjes die te intensief moeten broeden (meer dan 3 broedronden). Grote wisselingen in de temperatuur alsmede hevige kou kan eveneens legnood veroorzaken.

Therapie:
Popjes met legnood moeten zeer voorzichtig gevangen worden. Eénmaal gevangen worden ze in een vochtige warme doek gewikkeld en boven een pan kokend water gehouden (denk om brandwonden!). Bij dit alles is het aan te bevelen de cloaca van het popje in te smeren met slaolie.
Een ander therapie die kan worden toegepast is het achterlijf van het popje beurtelings in warm (handwarm!) en koud water te dompelen. Ook hier is het aan te bevelen de cloaca in te smeren met slaolie.
Een derde mogelijkheid is enkele druppels lauwe slaolie met een spuitje (zonder naald!) in de cloaca te druppelen.
Bedenk dat het eitje onder geen voorwaarde in het vogellichaam mag breken, omdat dit ongetwijfeld de dood van het popje tot gevolg zal hebben.